1-12 YAŞ ÇOCUK GELİŞİMİ

Çocukların fiziksel, bilişsel, sosyal, duygusal alanlardaki gelişimlerini takip etmek çocuğun sağlıklı büyüme ve gelişme basamaklarını tamamlamasına yardımcı olmak adına oldukça önemlidir. Bu yazımızda çocukların yaş dönemlerine göre bu alanlarda kazandıkları/kazanmış olabilecekleri evrensel gelişim özelliklerine yer verdik. Ancak unutulmamalıdır ki her çocuk biriciktir ve gelişim basamaklarını kendi hazır oluş durumuna, genetik ve çevresel faktörlere göre tamamlayacaktır. Aynı yaşta olan çocukların bile aynı gelişim düzeyine sahip olması beklenemez.

Bu bilgi setinde yer alan gelişim özellikleri, genel olarak bebeklerin ve çocukların doğumdan 12 yaşına kadar olan süreçte hangi aşamalardan geçtiğinin genel bir şablonunu çizmektedir. Bakım verenlerin çocuğun gelişim adımlarını bilmesi ve takip etmesi büyük önem taşımaktadır. Bu sayede çocuk ile ilgilenen yetişkinlerin çocuğun yaşına uygun bilgi ve desteği sunabilmesi, ihtiyaçlarına cevap vermesi ve hatta olası bir istismar durumunu fark edebilmesi sağlanmış olur.

0-12 Ay Bebek Gelişimi Sayfasına Git

1-3 YAŞ OYUN ÇOCUKLUĞU DÖNEMİ GELİŞİMİ

1 YAŞ ÇOCUK GELİŞİMİ

  • FİZİKSEL - MOTOR GELİŞİM
    • Eşyalara tutunarak ya da tutunmadan yürüyebilir. 
    • Bir bardaktan kendi başına bir şeyler içebilir.
    • Ayakta destekli ya da desteksiz durabilir.
    • Yardımsız oturma pozisyonuna gelebilir.
    • Kendi başına ayakta durabilir.
    • Bol bol emekler.
  • BİLİŞSEL GELİŞİM
    • Önünde sakladığınız oyuncağı rahatça bulabilir.
    • İsmi söylenen nesneye bakabilir.
    • Nesneleri atarak, çarparak, sallayarak, ısırarak farklı yollar ile tanımaya başlar.
    • Hikaye kitabından bir sayfayı anlatırken sizi dinleyebilir, dikkatini ona
      yönlendirebilir. (ona hikaye okuyun- göz kontağı kurarak konuşun)
  • SOSYAL - DUYGUSAL GELİŞİM
    • “Ceee-e” gibi oyunları oynamaktan keyif alır.
    • Yabancıların yanında çekingen ve kaygılı olabilir.
    • Sesin tonundan duyguları ayırt edebilir (konuşma tonunuza dikkate edin-
      duruma uygun tepki vererek konuşun).
    • El çırpma oyunu oynayabilir ya da el sallayabilir.
  • DİL GELİŞİMİ
    • Söylediğiniz “Dada, mama, baba” gibi sesler çıkarabilir.
    • Anne baba diyebilir, hatta birkaç kelime daha söyleyebilir. 
    • Kendince garip bir dilde konuşabilir.
    • İşaretler olmadan oluşan sözlü emirleri anlayıp, uyabilir.

ÖNERİLEN VE ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

(Sağdaki ok ile önerilmeyen tutumlara ulaşabilirsiniz.)

 

ÖNERİLEN TUTUMLAR

  • Çocuğunuza dokunun: Sarılın, öpün. Çocuklara daha çok dokunulduğunda beyin gelişiminin daha iyi olduğu bulunmuştur.
  • İstenmeyen davranışlar yaptığında yumuşakça “hayır” deyin, olumlu davranışları takdir edin. (Sesin tonundan duyguları ayırt edebileceğini hatırlayın!)
  • Emeklemesini teşvik edin.
  • Çocuğunuzla hareketli oyunlar oynayın. (topa vurmak)
  • Çocuğunuzun öğrenmesi ve keşfetmesi için çevresini araştırmasına, çeşitli malzemelerle oynamasına izin verin.
  • Çocuğunuzla oyuncak saklama oyunları oynayın.
  • Çocuğunuz dili öğrenmesi için her fırsatta onunla konuşun.
  • Çocuğunuz bir kelimeyi yanlış veya komik bir şekilde söylediğinde siz doğrusunu tekrar söyleyin. Bunu yaparken “hayır teytey değil teyze” demek yerine “aa teyze” deyin. 
  • Eşyaların boyutları, renkleri, dokuları gibi özellikleri hakkında konuşun.
  • Çocuğunuza ninni, şarkı, tekerleme söyleyin, hikayeler anlatın.

ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

  • Cezalandırmayın, bağırmayın.
  • Çocuğunuzu gözetimsiz ve denetimsiz (tek başına) bırakmayın.
  • Aşırı bağımlılık ve bağımsızlık arasında gider gelir. Ağladığında hemen müdahale etmeyin, yoksa ağlamak isteklerini yaptırmak için bir iletişim yöntemi haline gelebilir.
  • Yanlış telaffuzu tekrarlamayın. Bunu yaparken “hayır teytey değil teyze” demek yerine “aa teyze” deyin.
  • Yürüteç kullanmayın.

2 YAŞ ÇOCUK GELİŞİMİ

  • FİZİKSEL - MOTOR GELİŞİM
    • Düşmeden yürür, koşar.
    • Bardaktan su içebilir.
    • Kaşığı tutabilir, kendi yemek yemeye gayret eder.
  • BİLİŞSEL GELİŞİM
    • Nesne sürekliliğini kazanmıştır. Saklanan nesneleri bulabilir ve bunu oyun haline getirebilir. 
    • Kısa yönergeleri anlar ve uygular. (Bana topu ver.)
    • Günlük nesneleri, hayvanları tanır. 
    • Kısa dikkat süresi vardır.
  • SOSYAL - DUYGUSAL GELİŞİM
    • Benmerkezci yapıdadır, kendinin bir birey olduğunu fark etmeye başlar.
    • Bağımsız olmaktan zevk alır.
    • Karşı gelmeleri artar. 
    • Tutturmalar, ağlama krizleri görülebilir. 
    • Korkularının olduğu ve kötü rüyalar görmeye başladığı gözlemlenebilir.
    • Gerçek ile hayali ayırt edemez.
    • Çok meraklıdır.
    • Tehlikeli kavramı henüz gelişmemiştir. (Hatırlayın! Yalnız bırakmayın; ortamı güvenli hale getirin).
    • Yardım almadan verilen görevi tamamlamak için uğraşır (oyuncakların toplanması gibi basit ev işlerine yardım eder).
    • Akranları ile yan yana oyun oynar, paylaşmayı pek sevmez.
  • DİL GELİŞİMİ
    • 2 kelimeli cümleler kurar. (Anne su!)
    • İsteklerini ifade edebilir.

ÖNERİLEN VE ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

Bebeklikten çocukluğa geçiş dönemidir. Pasif ve bağımlı olmaktan kurtulmak isteyen çocuk, inatçı ve öfkeli olabilir.

(Sağdaki ok ile önerilmeyen tutumlara ulaşabilirsiniz.)

 

ÖNERİLEN TUTUMLAR

  • Bu dönem sorgu çağıdır (bu ne?), soru sorduğunda mutlaka sorularını cevaplayın. Sabırlı olun. Dili öğrenmesi için çocuğunuzla her fırsatta konuşun.
  • Duygularını isimlendirin; “oyuncağınla oynadığın için mutlusun”.
  • Duygularını dinleyin, anlamaya çalışın.
  • “Anne su” gibi iki kelimelik cümle kullandığında siz “aaa, su istiyorsun” diyerek çocuğun söyleyemediği şeyi tanımlayın.
  • Evdeki basit işlere yardım etmesine izin verin.

ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

  • Duygularını hafife almayın. Korkup size geldiğinde “Bunda korkacak ne var?” demeyin. İnatlaşmayın, ilgisini başka yöne çekin.
  • Onunla tartışmayın, sabırla öfkesinin dinmesini bekleyin. Bu sırada ilgisiz kalın. Olumsuz davranışı bittiğinde yeniden ilgilenin. Neden istediğini yapmadığınızı anlatın.
  • Onu cezalandırmayın, sabırla açıklama yapın. Açıklama yaparken boy hizasına inmeye, göz kontağı kurmaya dikkat edin.
  • Çocuğunuza oyuncağını paylaşmak konusunda baskı yapmayın. Seçim hakkı verin: “Hangi oyuncağınla arkadaşının oynamasına izin verirsin?”.
  • Kardeşleri varsa “O bebek.”, ya da abisine “Sen artık abi oldun bunları yapma!” gibi kıyaslamalara gitmeyin. Çocuklarınızı kendi aralarında kıyaslamayın.

3 YAŞ ÇOCUK GELİŞİMİ

  • FİZİKSEL - MOTOR GELİŞİM
    • Rahatça yürür, koşar, zıplar ve tırmanır.
    • Kendi üstünü giyebilir, çıkarabilir.
    • Kaşık ve çatalı uygun şekilde kullanabilir.
    • Boya kalemlerini, makası kullanmaya başlar.
    • Çocuğun kasları tuvaletini tutarak bezden vazgeçebilecek olgunluğa gelmiştir. 2 yaşından itibaren sizin desteğinizle yavaş yavaş bezi bırakabilir.
  • BİLİŞSEL GELİŞİM
    • Gerçek ile hayali ayırt edemeyebilir.
    • Çevresindeki her şey hakkında soru sorar, yoğun bir öğrenme isteği vardır. (Sebep ve sonuçları anlamak için “niçin” diye sorar.)
    • Olaylar arasındaki sebep-sonuç ilişkisini kurar. (Yağmur yağdığı için ıslandım.)
  • SOSYAL - DUYGUSAL GELİŞİM
    • Cinsiyetini bilir. Kız ve erkek arasındaki fark, cinsel organlar ilgisini çekmeye başlar.
    • Ebeveynleri tarafından okunan hikayeleri dinlemeyi sever.
    • Ebeveynlerinden övgü ve duyarlılık bekler.
    • Kuralları ve yönergeleri anlar, uygulayabilir. Rutinleri sever.
    • Diğer çocuklar ile paylaşım ve işbirliği kurabilir.
    • Bu dönem oyun çağıdır, ikili üçlü oyunlar başlar.
    • Yetenekleri gelişir, kuralları, başkalarının ihtiyaçlarını öğrenir.
  • DİL GELİŞİMİ
    • 3-4 kelimeyi bir araya getirebilir. 
    • Cümleler kullanarak kendini ifade edebilir.
    • Yeni sözcükler öğrenir ve doğru şekilde kullanır.

ÖNERİLEN VE ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

İnatçılık gitmiş, yerine anne babasını mutlu etmeye çalışan bir çocuk gelmiştir. Bu dönem “oyun çağı”dır.

(Sağdaki ok ile önerilmeyen tutumlara ulaşabilirsiniz.)

 

ÖNERİLEN TUTUMLAR

  • İşlerini kendi başlarına yapmalarına izin verin.
  • Beslenme, temizlik, giyinme gibi yeni alışkanlıklar kazanırken yardım edin. Aynı zamanda fikirlerini sorun, seçim hakkı verin. İki pantolondan birini giyecekse hangisini giymek istediğini çocuğa sorun.
  • Kız ve erkek çocuklarınıza eşit fırsatlar tanıyın.
  • Kendi ev düzeninize göre bazı kurallar koyun ve bu kuralların nedenini açıklayın.
  • Paylaşmayı öğrenmesine destek olun. Başkasının eşyasını kullanmak istediğinde izin alması gerektiğini öğretin.“Bu bebek senin, o kitap arkadaşının” gibi vurgulayabilirsiniz.
  • Tuvalet eğitimi sürecinde sabırlı olun.
  • Çocuğa tuvaleti geldiğinde bunu söylemesi ve tuvalete gitmesi gerektiği anlatılmalıdır. Böylece ondan ne beklenildiği açıkça belirtilmiş olur.
  • Çocuğa tuvalet eğitimi boyunca kolay indirilip kaldırılabilen giysiler giydirmelidir. 
  • Tuvalet eğitimindeki her başarısını övün.

ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

  • Tuvalet eğitimi boyunca, hayali figürler ile ya da “babaya söylerim vb.” korkutmayın.
  • Kazayla altına yaptığı zaman utandırıcı ve mahcup edici ifadelerden kaçının. Cezalandırmayın. Bunun normal olduğunu onun yaşındaki çocukların bazen tuvaletini tutamayabileceğini söyleyin.
  • Baskıcı ve zorlayıcı olmayın.

İSTİSMARA KARŞI DESTEK HATTI

Nirengi Derneği İstismara Karşı Destek Hattı’nı istismara veya şiddete maruz kalan çocuk, çocuğun bakım vereni veya istismar durumundan şüphelenen/emin olan herhangi bir kişi ücretsiz yasal danışmanlık ve psikososyal destek için arayabilir. Hattımız hafta içi 10:00-19:00 saatleri arasında hizmet vermektedir.

Nirengi Derneği İstismara Karşı Destek Hattı’ndan şu konularda destek alabilirsiniz:

  • Çocuk istismarı vakaları için adli mercilere bildirim konusunda yasal yönlendirme,
  • İstismar bildirimi adli mercilere yapılan ancak henüz avukat atanmamış veya atanan avukata ulaşmada sorun yaşayan istismar mağduru çocuklara ve bakım verenlerine yasal danışmanlık desteği,
  • İstismar bildirimi adli mercilere yapılan ancak henüz Aile ve Sosyal Hizmetler Müdürlüğü’nden psikososyal destek için uzman atanmamış mağdur çocuklar ve bakım verenleri için psikososyal danışmanlık desteği.

4-6 YAŞ ARASI OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLUĞU DÖNEMİ GELİŞİMİ

4 YAŞ ÇOCUK GELİŞİMİ

Bu yaş, çocuğun zihinsel ve motor becerilerde hızlı bir gelişime girdiği bir yaş dönemidir.

  • FİZİKSEL - MOTOR GELİŞİM
    • Dengesi gelişmiştir.
    • Merdivenlerden yardımsız inip, çıkabilir.
    • Kalemi yetişkin gibi tutup çizebilir.
  • BİLİŞSEL GELİŞİM
    • Sıklıkla neden ve nasıl sorularını sorar.
    • Dikkat aralığı genişlemiştir, dikkatini 10-15 dk verebilir.
    • 3-4 yönergeyi sırasıyla uygulayabilir.
    • Hayal gücünün sınırları çok geniştir. 
    • Zıt kavramları bilir.
  • SOSYAL - DUYGUSAL GELİŞİM
    • Öz bakım becerilerini kendi tamamlayabilir. (diş fırçalama/giyinme/
      soyunma)
    • Akranları ile oynamaktan, vakit geçirmekten hoşlanır.
    • Beklemeyi ve isteklerini ertelemeyi öğrenir.
    • Bir çok farklı duyguyu deneyimler.
    • Kişilerin duygularını anlayabilir, sebeplerini tahmin edebilir.
    • Kuralları anlar, uygulamaya yatkındır.
  • DİL GELİŞİMİ
    • Daha uzun cümleler kurabilir.

ÖNERİLEN VE ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

Zorlu bir dönemdir, inatlaşma, dengesizlik, uyumsuzluk başlar.

(Sağdaki ok ile önerilmeyen tutumlara ulaşabilirsiniz.)

 

ÖNERİLEN TUTUMLAR

  • Çocuğunuzu dinleyin, onunla sık sık iletişime girin.
  • Neden sorularına sabırla cevap verin, cevabı bilmiyorsanız bilmiyorum deyin ve birlikte araştırın.
  • Baskıcı olmadan otoritenizi uygulamak sizin görevinizdir, kararlı ve net olun. Kurallarınızı ve sebeplerini onun anlayacağı basit bir dille anlatın.
  • Çocuklar yetişkinlerin söylediklerini yaparak değil, davranışlarını taklit ederek öğrenirler. Ona iyi model olun.
  • Seçenekler sunarak, karar vermesini destekleyin (Ne oynamak istersin? Bugün ne yemek istersin? İki veya üç seçenek sunun)
  • Hatırlama becerisini geliştirmek için okuduğunuz anlattığınız hikayeler ile ilgili sorular sorun. Daha önce okuduğunuz hikayelerin bir bölümünü ona anlattırın.
  • Dış dünyayı ona öğretin (birlikte yürüyüşe, pazara, markete gidin).
  • Başka çocuklarla beraber olup arkadaşlık edebileceği zamanlar yaratmaya çalışın.
  • Oynaması ve keşfetmesi için destekleyin.
  • Yaratıcı oyunlarını teşvik edin. Gerekli ortamı hazırlayın ve oyununa katılın. “Yemek mi yapıyorsun? Deneyebilir miyim?” gibi sorular sorun.
  • Renk ve şekil gibi kavramları öğrenebilmesi için oyunlar oynayın. Örneğin, mandalları ortaya dökün. “Sarı mandalı gösterir misin? Hangisi sarı? Sarıları yan yana dizelim” gibi ifadeler kullanın.
  • Zaman kavramını geliştirmek için zaman kavramlarını kullanarak sohbet edin. Örneğin “Karnın acıktı mı? Saatime bakıyorum saat yedi. Şimdi akşam yemeği yiyeceğiz” gibi.
  • Sayı kavramını geliştirmek için bazı ilgilendiği nesneleri sayın (peçete, oyuncak, tabak vb.).

ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

  • Baskıcı ve zorlayıcı olmayın. 
  • Hata yaptığında azarlamayın. 
  • İnatlaşmayın.

5 YAŞ ÇOCUK GELİŞİMİ

  • FİZİKSEL - MOTOR GELİŞİM
    • Bedensel koordinasyon ve dengesi artar.
    • Çatal, kaşık ve zaman zaman bıçak kullanabilir.
  • BİLİŞSEL GELİŞİM
    • Dikkatli ve belleği güçlüdür.
    • Doğru/yanlış, yalan/doğruyu ayırt edebilir.
    • Neden sorularına cevap verebilir.
  • SOSYAL - DUYGUSAL GELİŞİM
    • Öz bakım ihtiyaçlarını genel olarak kendi tamamlar.
    • Onay arayışı içindedir.
    • Cinsiyet farkını net olarak bilir.
    • Arkadaşları ile vakit geçirmenin önemi artar.
  • DİL GELİŞİMİ
    • Bir yetişkin gibi konuşabilir.
    • Konuşması akıcıdır, uygun çoğul eklerini ve zaman kiplerini kullanabilir.
    • Kelime dağarcığı yaklaşık bin kelimedir.

ÖNERİLEN VE ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

(Sağdaki ok ile önerilmeyen tutumlara ulaşabilirsiniz.)

 

ÖNERİLEN TUTUMLAR

  • Ailenizde bir yerinin olduğunu ona hissettirin. Aile ile ilgili kararlarda onun fikrini sorun. Ona değerli olduğunu hissettirin.
  • Söylemek istediklerini dinleyin, ona özel zaman ayırın. Kendini ifade etmesine izin verin.
  • Çocuğu eleştirmek yerine, olumlu yönlerini ve davranışlarını fark edin.
  • Çocukla birlikte kitap okuyun, resimlerine bakın, resimler hakkında konuşun.
  • Hikayeler anlatın, şiir ve şarkı öğretin.
  • Oyun oynamasını destekleyin.

ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

  • Baskıcı ve zorlayıcı olmayın. 
  • Hata yaptığında azarlamayın.

6 YAŞ ÇOCUK GELİŞİMİ

  • FİZİKSEL - MOTOR GELİŞİM
    • Kalemle şekil, harf, rakam çizer.
    • Sınırları taşırmadan boyar.
    • Makas kullanır.
    • Yardımsız giyinir, soyunur.
    • Düğmesini ilikleyebilir. 
    • Ayakkabısını bağlayabilir.
  • BİLİŞSEL GELİŞİM
    • Renkleri, rakamları bilir.
    • Nesneleri özelliklerine göre karşılaştırabilir (en büyük- büyük-küçük- en küçük)
    • Haftanın bazı günlerini, sabah, akşam gibi zaman kavramlarını bilir.
    • Doğa ile ilgili merakı artar, bunlara dair sorular sorabilir (Örneğin; neden kar yağar, nasıl şimşek çakar gibi)
    • Olayların sonuçlarına dair fikir yürütür (Bir olayın/öykünün sonucuna dair tahminler geliştirebilir).
  • SOSYAL - DUYGUSAL GELİŞİM
    • Sosyal kurallara uyar.
    • Uyumlu olmak önemlidir. 
    • Çocuklarla işbirliği yaparak oynar.
    • Fark edilmek ve övülmek ihtiyaçları nedeniyle pek «geçimli» değildir.
    • Aynı yaş ve aynı cinsiyetteki arkadaşları ile oynamayı tercih eder.
    • Kardeşini ya da arkadaşını kıskanabilir.
  • DİL GELİŞİMİ
    • 5 ve daha fazla kelimeden oluşan cümleler kurabilir.
    • Olayları zaman sırasına göre anlatabilir.
    • İki bin kadar kelime bilir.
    • Öğrenmek istediği şeyler için sorular sorar.

ÖNERİLEN VE ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

(Sağdaki ok ile önerilmeyen tutumlara ulaşabilirsiniz.)

 

ÖNERİLEN TUTUMLAR

  • Çocukla sık sık karşılıklı konuşun. Birlikte yaşadığınız olayları anlatın ve onu dinleyin.
  • Birlikte karar almak için her fırsatta fikrini sorun.
  • Çocuğunuz sorduğu soruları doğal karşılayın, yaşına uygun anlayabileceği şekilde basit şekilde cevap verin.
  • Evde kurallara uymadığında kuralların resmini çizdirin ve duvara asın ya da kurallara uyarkenki fotoğrafını asın.
  • Diğer çocuklarla ve yalnız başına oynaması için fırsatlar yaratın.
  • Kendi başına işlerini halletmesi için güven ve destek verin. Başardığı zaman takdir edin.
  • Evde ve dışarda emniyet ile ilgili bilgiler verin. (evdeki araçlar, trafik kuralları, yabancılar)
  • Küçük kaslarını geliştirecek makas, kağıt kalem, boya kalemi, oyun hamuru gibi malzemelerle oynaması, resim yapması için ona fırsatlar verin.

ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

  • Hata yaptığı zaman azarlamayın, korkutmayın ve zorlamayın. 
  • Gözetimsiz ve denetimsiz bırakmayın.

7-12 YAŞ ARASI OKUL ÇOCUKLUĞU DÖNEMİ GELİŞİMİ

7-8 YAŞ ÇOCUK GELİŞİMİ

Bu dönem çocuğun ilkokula başladığı yaş dönemi olmasından ötürü önemli bir dönüm noktasıdır.

  • FİZİKSEL - MOTOR GELİŞİM
    • Erken çocukluk dönemine kıyasla bu dönemde büyüme yavaşlamıştır. 
    • Kol, bacak gibi büyük kasların gelişimi küçük kasların gelişiminden hızlıdır.
    • Küçük kas gelişimleri devam etmektedir. Bu nedenle yazı yazma, makas kullanma, el işi etkinlikleri gibi alanlarda zorluk yaşayabilirler. 
    • Enerjileri yüksektir, fiziksel aktiviteleri masa başı aktivitelere oranla daha fazla tercih ederler. 
    • Kalıcı dişleri çıkmaya başlar.
  • BİLİŞSEL GELİŞİM
    • Sözcük dağarcığı ve konuşma becerileri gelişmiştir.
    • Somut düşünme becerisi hakimdir. Bu nedenle yaparak, görerek, deneyimleyerek öğrenirler. 
    • Nesneleri kategorize edebilir ve aralarındaki ilişkiyi ve farklılıkları bulabilirler. 
    • Sıralama ve karşılaştırma becerileri artmıştır.
    • Hayal ve gerçeği ayırt edebilirler.
  • SOSYAL - DUYGUSAL GELİŞİM
    • Yeni şeyler öğrenmeye, denemeye merakları artar.
    • Başarılı olma, takdir edilme ihtiyaçları vardır. 
    • Başardıklarında mutlu olur, başarısız olduklarında hayal kırıklığına uğrarlar. 
    • Yaşıtlarıyla arkadaşlık ilişkisi kurmak isterler. Aynı zamanda yaşıtlarından üstün olma isteği de vardır. 
    • Daha sıklıkla hemcinsleriyle arkadaşlık kurmayı tercih ederler. 
    • Kurallara katı şekilde bağlıdırlar, esnek düşünme/alternatifleri kabul etme becerileri henüz gelişmemiştir. Bu nedenle kimi durumlara karşı inatçı bir tutumda olabilirler. 
    • Cinsiyete göre ilgi alanları, oynadıkları oyunlar farklılık gösterir. 
    • Hayali şeylerden (cin, öcü, şeytan gibi), karanlıktan ve annelerini kaybetmekten korkabilirler. 
    • Okula geç kalmaktan, ödevlerini yetiştirememekten, başarısız olmaktan endişelenirler.
  • DİL GELİŞİMİ
    • Bir yetişkin gibi konuşabilir.
    • Konuşması akıcıdır, uygun çoğul eklerini ve zaman kiplerini kullanabilir.
    • Kelime dağarcığı yaklaşık bin kelimedir.

ÖNERİLEN VE ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

(Sağdaki ok ile önerilmeyen tutumlara ulaşabilirsiniz.)

 

ÖNERİLEN TUTUMLAR

  • Başarılarını fark edin ve çabasını takdir edin.
  • Sorularına yaşına uygun, anlayabileceği cevaplar verin. 
  • Koşulsuz sevgi gösterin. 
  • Nesnelere dokunarak, deneyerek öğrenmesine fırsat verin. Henüz soyut kavramları anlamlandıramadığı için somut örnekler, deneyler ile öğrenmeyi pekiştirin.
  • Doğada vakit geçirebileceği zaman dilimleri yaratmaya çalışın.
  • Ceza ve ödül yaklaşımı ile değil, yapılması iyi ve kötü olan davranışları ona açıklayarak iletişim kurmayı deneyin. 
  • Her çocuğun öğrenme şekli farklıdır. Bu nedenle öncelikle çocuğun hangi yöntemle (görsel, sözel, mantıksal, müziksel, hareket ederek vs.) daha kolay öğrendiğini fark edin ve bunu destekleyen aktivitelere teşvik edin.  
  • Okuma alışkanlığı ve kitap sevgisi kazanmasını destekleyin.

ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

  • Yaşıtlarıyla kıyaslamayın.
  • Sorularını cevapsız bırakmayın, meraklarından ve sorularından ötürü onları suçlu hissettirecek tutumlar sergilemekten kaçının.
  • Sevginizi göstermeyi onun başarılı olması gibi koşullara bağlamayın.

9-10 YAŞ ÇOCUK GELİŞİMİ

  • FİZİKSEL - MOTOR GELİŞİM
    • Bu dönemde kızların gelişimi erkeklere kıyasla daha hızlıdır. 
    • Küçük kasların gelişimi artmıştır.
  • BİLİŞSEL GELİŞİM
    • Dikkat ve odak süreleri önceki yaş dönemlerine göre uzamıştır.
    • Bir konu ile ilgili uzun yazılar yazabilirler.
  • SOSYAL - DUYGUSAL GELİŞİM
    • Arkadaş ilişkilerine önem verir.
    • Kendi kendine yetme arzuları ve bağımsız olma ihtiyaçları artmıştır. 
    • Grup çalışmalarına katılabilir, istenen görevi grup ile birlikte tamamlayabilir. 
    • Otoriteye uymaya ve iyi olmaya çalışır. 
    • Fikirlerine danışılmasını isterler.
    • Karanlık, ölüm, yalnız kalmak gibi korkuları olabilir.
  • DİL GELİŞİMİ
    • Kelime dağarcıkları yaklaşık üç bin kelimeye ulaşmıştır. 
    • Duygu ve düşüncelerini yazarak ve konuşarak ifade edebilirler.
  • CİNSEL GELİŞİM
    • Cinselliğe olan ilgisi artabilir. Buna bağlı olarak cinsellikle ilgili sorular sorabilir.

ÖNERİLEN VE ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

(Sağdaki ok ile önerilmeyen tutumlara ulaşabilirsiniz.)

 

ÖNERİLEN TUTUMLAR

  • Ev ile ilgili olan, onu da ilgilendiren konularda çocuğun fikrini alın. 
  • Çocuğun duygularını, korkularını fark edin ve kabul edin. Korktukları şeyler konusunda ilgili ve şefkatli olun. 
  • Bağımsız olma ihtiyaçlarına saygı gösterin. 
  • Arkadaşları ile sosyalleşmesine fırsat verin.
  • Kendi başına yapmak istediği işlerde, ilgilenmek istediği hobilerinde ona imkanlarınız çerçevesinde fırsat verin ve başardığında takdir edin.
  • İhtiyaç duyduğu zamanlarda ona destek olun.

ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

  • Korktuğu için onu suçlamayın ve desteksiz bırakmayın.
  • Cinsellikle ilgili sorularını cevapsız bırakmayın. Soruları ve merakı için onu suçlayıcı ve utandırıcı tutum sergilemeyin. 
  • Kendi yapabileceği, başarabileceği işleri onun yerine siz üstlenmeyin.

11-12 YAŞ ÇOCUK GELİŞİMİ

  • FİZİKSEL - MOTOR GELİŞİM
    • Boy uzama hızı artar.
    • Kızlarda memelerin büyümesi, kalçaların genişlemesi; oğlanlarda cinsel organların büyümesi ve kas gelişimi başlar.
    • Sivilcelenme görülebilir.
    • Kıllanma artar. 
    • Erkeklerde ses kalınlaşır.
    • Ter bezleri aktifleşmeye başlar.
  • BİLİŞSEL GELİŞİM
    • Soyut düşünme gelişir, soyut kavramları anlamlandırmaya başlar (ölüm, dürüstlük, etik gibi). 
    • Varsayımda bulunabilirler, mantıksal akıl yürütme yapabilirler, karmaşık sorunlara çözüm üretebilirler.
  • SOSYAL - DUYGUSAL GELİŞİM
    • Arkadaş ilişkileri önemlidir. Bir ya da iki tane en yakın arkadaşa sahip olabilir. 
    • Empati kurabilir.
    • İş birliği ve yardımlaşma yapar.
    • Ebeveynlerini ya da diğer yetişkinleri kendine rol model olarak belirleyebilir. 
    • Bağımsız olma ihtiyacından kaynaklı olarak ebeveynleri ile arasında mücadele görülebilir. 
    • Hormon değişimlerine bağlı duygusal iniş çıkışlar, düşük öz güven görülebilir.
  • CİNSEL GELİŞİM
    • Hormonal gelişimin etkileri vücutta görülmeye başlar.
    • Karşı cinse olan ilgide artış olabilir. 
    • Bazı kızlar bu yaş aralığında ilk adet görme/regl olma deneyimini yaşarlar.

ÖNERİLEN VE ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

(Sağdaki ok ile önerilmeyen tutumlara ulaşabilirsiniz.)

 

ÖNERİLEN TUTUMLAR

  • Çocuğun iletişim kurabileceği, sorularını sorabileceği güvenilir yetişkin olmaya özen gösterin.
  • Fikirlerine saygı duyun, hoşgörü ile yaklaşın. 
  • Vücudunda gerçekleşebilecek değişimler konusunda bilgilendirici olun. Bunların korkulacak bir durum olmadığını, gelişimin bir parçası olduğunu yaşına ve cinsiyetine uygun açıklamalar ile anlatın.
  • Dijital araçlarla geçirilen süre bu zamanlarda artış gösterilebilir. Ancak çocuğun bu araçlarla karşıladığı ihtiyaçları (araştırma yapma, arkadaşlarıyla sosyalleşme, oyun oynama) da göz önünde bulundurarak belirli sınırlar getirilmeli. 
  • İnternette erişebileceği yaşına uygun olmayan içerikleri için kullandığı cihaz ve uygulamalara güvenli arama sınırlamaları getirebilirsiniz.
  • Kişisel hijyenin ve düzenli banyo yapmasının önemini nazikçe hatırlatabilirsiniz. 
  • Kilo almaya elverişli bir dönem olduğundan sağlıklı beslenmesi konusunda destek olunmalı.
  • İstediği bir spor aktivitesine yönlendirme konusunda destek olunmalı. Böylece bedensel enerjisini atabileceği sağlıklı bir alan oluşturmuş olursunuz.

ÖNERİLMEYEN TUTUMLAR

  • Yargılayıcı, suçlayıcı ve onu utandırıcı tutumlardan kaçının.
  • Çatışmaları cezalandırarak çözmeye çalışmayın. 
  • Hoşgörülü olmak aşırı serbest ve izin verici bir tutum ile karıştırılmamalıdır. Çocuğa ihtiyacı olan sınırları ve rehberliği sağlamayı ihmal etmeyin.
0-12 Ay Bebek Gelişimi Sayfasına Git

BU İÇERİĞİ BEĞENDİYSENİZ...

Nirengi Derneği olarak toplum bilinçlenmesine katkı sağlamak amacıyla düzenli olarak çalışma alanlarımızda içerikler oluşturmaya özen gösteriyoruz. Oluşturduğumuz içerikleri beğendiyseniz veya faydalandıysanız Derneğimize içinizden geçen tutarda bağış ileterek desteğinizi gösterebilirsiniz.

Katkınız için şimdiden teşekkür ederiz.

Bağış Sayfasına Git

İSTİSMARA KARŞI DESTEK HATTI

Nirengi Derneği İstismara Karşı Destek Hattı’nı istismara veya şiddete maruz kalan çocuk, çocuğun bakım vereni veya istismar durumundan şüphelenen/emin olan herhangi bir kişi ücretsiz yasal danışmanlık ve psikososyal destek için arayabilir. Hattımız hafta içi 10:00-19:00 saatleri arasında hizmet vermektedir.

Nirengi Derneği İstismara Karşı Destek Hattı’ndan şu konularda destek alabilirsiniz:

  • Çocuk istismarı vakaları için adli mercilere bildirim konusunda yasal yönlendirme,
  • İstismar bildirimi adli mercilere yapılan ancak henüz avukat atanmamış veya atanan avukata ulaşmada sorun yaşayan istismar mağduru çocuklara ve bakım verenlerine yasal danışmanlık desteği,
  • İstismar bildirimi adli mercilere yapılan ancak henüz Aile ve Sosyal Hizmetler Müdürlüğü’nden psikososyal destek için uzman atanmamış mağdur çocuklar ve bakım verenleri için psikososyal danışmanlık desteği.

KAYNAKLAR